Có một bài báo đã viết "Đằng sau vẻ yên bình ở nhiều vùng quê, bạo lực gia đình vẫn tồn tại". Không chỉ ở vùng quê mà ngay cả thành phố, nơi được cho là có nhiều gia đình trí thức, gia đình quan chức, gia đình chủ doanh nhân giàu có vẫn còn biểu hiện về bạo lực gia đình.
Ngồi ăn sáng ở một gánh hàng bánh cuốn nơi 2 phường giáp gianh của thành phố Hải Dương, chúng tôi nghe được câu chuyện cụ ông ở phường Nguyễn Trãi hơn 70 tuổi gửi đơn li dị vợ hơn 50 tuổi với lí do, nghi vợ có tình nhân. Cụ ông bảo từ khi đang uống thuốc chữa bệnh tiểu đường, tự nhiên sinh lí bị yếu. Chuyện mâu thuẫn hai người cứ tăng dần, ứng xử tế nhị nhưng nặng nề, chỉ đôi lúc bùng phát. Lúc đầu vợ còn quan tâm lo thuốc men cho chồng, sau cứ thờ ơ dần. Trước kia rất nết na, chồng bảo sao làm vậy, nay gọi nhiều khi không thưa, đôi lúc còn cãi lại. Nhiều hôm dậy từ hơn 4 giờ sáng đi tập thể dục cùng ai không rõ. Cụ bà thì nghi cụ ông có đối tượng khác nên không quan tâm đến tâm sinh lí của vợ, nhiều lần đay nghiến chồng. Hai người “cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt” đã mấy tháng. Khi biết chuyện, tổ hoà giải gồm hội viên của chi hội phụ nữ phường đã kịp thời tư vấn cho cụ bà biết chuyện yếu sinh lí của cụ ông là do bệnh và tác dụng phụ của thuốc, đồng thời cung cấp thông tin cho cụ ông biết cụ bà đi tập thể dục sáng sớm cùng nhiều người trong tổ phụ nữ của khu, cùng đi, cùng tập một nơi và cùng về chứ không phải lấy lí do đi tập thể dục để làm việc như cụ ông phán đoán. Sau khi hoà giải, cụ ông xin rút đơn li dị vợ, cụ bà tính nết trở về như ngày cụ ông chưa mắc bệnh.
Buổi sinh hoạt CLB "Gia đình phát triển bền vững" KDC số 2, phường Thanh Bình, tháng 10 - 2011
Chuyện này xảy ra từ ngày trước khi Luật Phòng chống bạo lực gia đình ban hành.
Gần đây, chúng tôi có buổi làm việc với lãnh đạo phường Nguyễn Trãi, Phó chủ tịch Hội đồng nhân dân phường Nguyễn Hương Lý cho biết: từ khi triển khai mô hình Phòng chống bạo lực gia đình (mô hình), phường chưa xảy ra vụ bạo lực gia đình nào. Chị Lý cũng cho biết, chuyện về cụ ông hơn 70 tuổi có đơn li dị vợ là có thật. Mặc dù không phải là mô hình chỉ đạo điểm của tỉnh nhưng phường Nguyễn Trãi làm bài bản và hiệu quả. Hội Phụ nữ phường (lúc đó chị Lý là chủ tịch) đã chủ động đề nghị với cấp uỷ Đảng, chính quyền được triển khai, thành lập mô hình phòng, chống bạo lực gia đình với 2 CLB gia đình phát triển bền vững, 3 CLB phòng, chống bạo lực gia đình, thành lập nhóm phòng chống bạo lực gia đình. Được lãnh đạo phường ủng hộ, hội viên nhất trí và quyết tâm, đó là thuận lợi cơ bản. Còn một số khó khăn như, mô hình Phòng chống bạo lực gia đình là mô hình mới nên còn thiếu kinh nghiệm tổ chức, lạ lẫm trong triển khai, không được trên hỗ trợ về kinh phí, tập huấn kiến thức chuyên môn như các mô hình điểm. Để chuẩn bị cho mô hình ra mắt, chị em trong hội phụ nữ đến học kinh nghiệm của phường Thanh Bình, tranh thủ hỏi kiến thức của cán bộ văn hóa phường, của Phòng Văn hoá và Thông tin thành phố và của Phòng Nếp sống văn hóa- gia đình thuộc Sở VHTTDL, tìm hiểu trên sách báo và vận dụng kinh nghiệm đã xây dựng những câu lạc bộ của Hội phụ nữ phường. Sau gần một năm hoạt động, kết quả được ghi nhận: bạo lực gia đình được ngăn chặn, số người hiểu luật Phòng, chống bạo lực gia đình tăng. Đường dây nóng tiếp nhận thông tin, tư vấn kiến thức về bạo lực gia đình hoạt động hiệu quả, tiếp thu được nhiều kĩ năng về xây dựng gia đình ấm no hạnh phúc. Số câu lạc bộ chưa tăng (gồm 2 CLB gia đình phát triển bền vững, 3 CLB phòng chống bạo lực gia đình) nhưng hội viên mỗi câu lạc bộ tăng từ 35 người lúc mới thành lập, nay lên ít nhất là 75, nhiều là 100 người. Do nội dung sinh hoạt hấp dẫn nên CLB còn thu hút cả người thân đến dự và cổ vũ.
Mô hình phòng chống bạo lực gia đình của phường Thanh Bình là mô hình điểm của tỉnh. Là một phường có số dân đông, diện tích rộng (15.562 khẩu, 2.627 hộ, 276,6ha), đời sống kinh tế, văn hoá phát triển. Các khu dân cư (7 khu) đều xây được nhà văn hoá vào diện khang trang, 28 câu lạc bộ thuộc các loại hình, văn nghệ, tâm năng dưỡng sinh, bóng đá, bóng bàn, cầu lông, thẩm mĩ hoạt động tích cực, sinh động. 5 Câu lạc bộ gia đình phát triển bền vững được thành lập tháng 10/2010. Ngay từ khi chuẩn bị thành lập, 5 CLB này đã được cấp uỷ, chính quyền quan tâm, hỗ trợ về kiến thức chuyên môn, hỗ trợ một phần kinh phí, được các câu lạc bộ bạn chia sẻ kinh nghiệm hoạt động. Đây là mô hình hoạt động bài bản, có chất lượng, hiệu quả. Về công tác tổ chức, phường thành lập Ban chỉ đạo mô hình gồm 13 thành viên do Phó chủ tịch phường, trưởng khối văn hoá xã hội làm trưởng ban. Mỗi CLB có 7 người trong ban chủ nhiệm, có 1 người chịu trách nhiệm chung làm chủ nhiệm và mỗi người trong ban chủ nhiệm đều được giao nhiệm vụ cụ thể. Hội viên 1 CLB thường ở trong 1 khu dân cư. Thành viên ban chỉ đạo của phường được giao nhiệm vụ chuyên môn và nắm tình hình của từng câu lạc bộ như: Ủy ban Mặt trận tổ quốc, Ban Dân số kế hoạch hoá gia đình phụ trách công tác tuyên truyền, động viên hội viên và nhân dân chấp hành pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình; trực tiếp chỉ đạo theo dõi, nắm tình hình hoạt động của CLB và nhóm phòng chống bạo lực gia đình (mỗi CLB đều thành lập nhóm PCBLGĐ gồm 5 thành viên) khu dân cư số 1. Các CLB đều xây dựng kế hoạch sinh hoạt theo tháng, theo từng quý. Mỗi tháng thường có 1 chủ đề sinh hoạt gắn với kĩ năng tháo gỡ nguy cơ xảy ra bạo lực gia đình ở khu dân cư. Chủ đề sinh hoạt được ban chỉ đạo mô hình của phường chỉ đạo 1 câu lạc bộ xây dựng kịch bản tiểu phẩm theo chủ đề đã chọn, thành viên tập tiết mục theo vai trong tiểu phẩm đến độ thuần thục thì trình làng. Lần ra mắt đầu tiên có sự hiện diện của ban chỉ đạo, ban chủ nhiệm các câu lạc bộ và toàn thể hội viên. Có lần câu lạc bộ sinh hoạt còn mời cả phóng viên báo chí đến dự, ghi hình làm tư liệu. Sau khi trình diễn ở cơ sở, CLB tiếp tục trình diễn ở 4 CLB thuộc các khu dân cư khác. Sau mỗi lần diễn đều tổ chức rút kinh nghiệm bằng ý kiến phát biểu của hội viên đánh giá tác dụng của tiểu phẩm đến khán giả. Hình thức sân khấu hoá như vừa kể chỉ là một trong nhiều hình thức của buổi sinh hoạt CLB gia đình phát triển bền vững ở phường Thanh Bình. Đã có 4 chủ đề sân khấu hoá được trình diễn gồm: chủ đề về hậu nghiện rượu; về tác hại của hút thuốc lá; về định hướng việc làm cho con cháu; cha mẹ, người bạn lớn của con cái. Chủ đề về hậu nghiện rượu tham dự Liên hoan Câu lạc bộ phòng chống bạo lực gia đình cấp tỉnh, đoạt giải nhì.
Tuy có nhiều thuận lợi để hoạt động và kết quả là đã ngăn chặn được bạo lực gia đình ở 2 phường có mô hình, nhưng còn một số điểm cần khắc phục. Công tác tham mưu, đề xuất với cấp uỷ chính quyền trong việc thực hiện nhiệm vụ của ban chỉ đạo mô hình còn chậm. Chưa thực hiện tốt chế độ thông tin, báo cáo theo quy định của cơ quan cấp trên. Công tác tuyên truyền vận động nhân dân tham gia mô hình của một số thành viên còn thiếu kinh nghiệm. Hoạt động của mô hình chưa đủ sức tự lo sinh hoạt, tự lo kinh phí như các loại hình câu lạc bộ khác ở trong cùng đơn vị của phường. Thiết nghĩ việc đầu tư về kinh phí, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn của cơ quan cấp trên để phát huy hiệu quả mô hình đã có và nhân rộng cần được làm khẩn trương hơn.
Tuấn Thành