Trung tâm Đào tạo, Huấn luyện và Thi đấu thể thao (ĐT,HL&TĐTT) tỉnh đang đào tạo khoảng 530 VĐV thuộc 24 bộ môn thể thao. Dù điều kiện thực tế còn nhiều hạn chế, song tỉnh vẫn dành quan tâm cho sự nghiệp thể dục thể thao, tạo điều kiện về sân bãi, phòng tập phục vụ cho công tác huấn luyện VĐV đỉnh cao theo đúng định hướng phát triển, đặc biệt là ươm mầm tài năng trẻ. Thời gian qua, Trung tâm ĐT,HL&TĐTT tỉnh tập trung đầu tư trọng điểm các bộ môn thế mạnh, quy hoạch, tuyển chọn VĐV năng khiếu; nâng cao chất lượng đội ngũ huấn luyện viên với mục tiêu giữ vững vị thế, tiếp tục giành thành tích cao tại các giải đấu. Ban huấn luyện các đội thường xuyên rà soát, kiểm tra trình độ chuyên môn, đánh giá khả năng phát triển của VĐV; tuyển chọn bổ sung lực lượng VĐV; tổ chức tập huấn và thi đấu cọ xát để nâng cao trình độ kỹ, chiến thuật, tâm lý thi đấu VĐV…

Theo bà Cao Thị Như Lan – Giám đốc Trung tâm cho biết: Tổ chức huấn luyện là khâu then chốt của quá trình đào tạo VĐV trẻ, nội dung chủ yếu là huấn luyện kỹ thuật, chiến thuật, thể lực và tâm lý. Quá trình tuyển chọn và đào tạo VĐV thông thường có 4 giai đoạn; trong đó đào tạo VĐV trẻ chiếm tới 3 giai đoạn gồm: huấn luyện ban đầu, huấn luyện chuyên môn hóa ban đầu và huấn luyện chuyên môn hóa sâu. Đây là điều kiện cho quá trình huấn luyện nâng cao, giúp VĐV nhanh chóng phát huy tối ưu khả năng của bản thân. Với việc xây dựng và thực hiện chương trình huấn luyện, đào tạo cụ thể theo từng tuần, tháng, quý, Ban huấn luyện các bộ môn thường xuyên rà soát, kiểm tra trình độ chuyên môn, đánh giá khả năng phát triển của các VĐV để điều chỉnh biện pháp huấn luyện phù hợp; tiến hành tuyển chọn bổ sung lực lượng VĐV; tổ chức tập huấn và thi đấu cọ xát để nâng cao trình độ kỹ, chiến thuật, tâm lý thi đấu cho VĐV. Với định hướng phát triển đúng đắn, chất lượng công tác huấn luyện các VĐV ở cả ba tuyến gồm: năng khiếu, tuyển trẻ và đội tuyển đã được nâng lên rõ rệt. Phản ánh cao nhất của công tác đào tạo, huấn luyện thể hiện qua các giải đấu, thể thao thành tích cao luôn gặt hái được thành tích cao trên các đấu trường, nhiều VĐV là thành phần đội tuyển quốc gia như: Bùi Văn Hoàn, Nhữ Đình Nam (môn rowing), Tống Hoàng Nam (canoeing), Trần Đình Nam (pencak silat), Đinh Phạm Thị Hồng Nhung (cử tạ), Lê Phương Thảo, Nguyễn Hoàng Phi Vũ (bắn cung), Trần Đình Thắng (cử tạ), Nguyễn Đức Tuân, Đoàn Bá Tuấn Anh (bóng bàn)…

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác tuyển chọn, đào tạo VĐV kế cận vẫn còn gặp một số khó khăn. Khoảng 10 năm trở lại đây, đội tuyển bóng chuyền nữ Hải Dương gặp rất nhiều khó khăn trong tuyển chọn VĐV kế cận. Mỗi năm 2 lần, mỗi lần kéo dài từ 2-3 tháng, các tuyển trạch viên của đội tuyển phải vất vả đi đến rất nhiều nơi ở cả trong và ngoài tỉnh để tìm người nhưng không phải lúc nào cũng hoàn thành kế hoạch đặt ra. HLV Phạm Đức Dũng, bộ môn bóng chuyền của Trung tâm ĐT,HL&TĐTT tỉnh cho biết: Năm 2018, đội được giao tuyển 12 chỉ tiêu nhưng chỉ tuyển được 9 VĐV. Năm 2019 chúng tôi vẫn còn thiếu 8 chỉ tiêu nữa. Anh Dũng cho biết thêm nguồn VĐV kế cận không hiếm nhưng tuyển được người không dễ do phải cạnh tranh với các đơn vị có tiềm lực kinh tế mạnh hơn. Bởi một số CLB bóng chuyền như Kinh Bắc (Bắc Ninh), Đức Giang (Hà Nội), Thông tin LienVietPostbank, Ngân hàng Công thương... những năm gần đây đã mở rộng địa bàn tìm kiếm VĐV tiềm năng ra nhiều tỉnh, thành phố, trong đó có Hải Dương. Không chỉ có bóng chuyền nữ mà nhiều đội tuyển thể thao khác cũng rơi vào tình cảnh tương tự. Cũng như đội tuyển bóng chuyền, năm 2020, nhiều đội tuyển thể thao tỉnh thiếu chỉ tiêu là: đua thuyền truyền thống, bóng chuyền nam, boxing... Bình quân mỗi năm, Trung tâm ĐT,HL&TĐTT tỉnh được giao tuyển 320 VĐV nhưng thực tế chỉ thực hiện được khoảng 90% kế hoạch. Khó tuyển VĐV kế cận ảnh hưởng rất lớn tới xây dựng lực lượng, kế hoạch huấn luyện, thành tích thi đấu, khó duy trì tính kế thừa ở các môn thể thao.

 

Ngoài ra việc tuyển chọn VĐV kế cận ở nhiều đội tuyển thể thao tỉnh gặp khó khăn còn do một số nguyên nhân khác. Hiện nay, không ít gia đình, người dân, nhất là ở khu vực đô thị chưa thực sự “mặn mà” với việc cho phép con em mình hoạt động thể thao chuyên nghiệp mặc dù nhiều em có tố chất, năng khiếu thể thao mà chỉ chú trọng đầu tư cho con học văn hóa. Họ lo con mình nếu theo nghiệp thể thao sẽ không có tương lai ổn định. Hơn nữa, mức thu nhập của một VĐV thể thao hiện không cao bằng lương công nhân phổ thông, điều này cũng khiến nhiều gia đình không muốn cho con em mình theo nghiệp thể thao. Nhiều người cho rằng thà để con đi làm công nhân với thu nhập ổn định 5-7 triệu đồng/ tháng còn hơn là mạo hiểm theo thể thao nhiều may rủi. Chia sẻ kinh nghiệm trong những chuyến đi tuyển chọn VĐV bóng đá, HLV Phan Yên cho biết: Đối với môn bóng đá, tiêu chuẩn đầu tiên là phải có thể hình, vì vậy, hành trình đi tìm “hạt giống” cho môn này, tôi thường tập trung vào những em có chiều cao tốt, thể lực bền, khéo léo. Để trở thành VĐV thành tích cao, phần lớn các VĐV đều phải sống tập trung cùng đồng đội, dành phần lớn thời gian cho luyện tập và các giải đấu ngay từ khi còn rất nhỏ. Tuyển chọn được các em có năng khiếu đã khó, thuyết phục bản thân các em và gia đình lại càng khó khăn hơn, vì vậy, đòi hỏi ban huấn luyện không những nắm vững kỹ năng chuyên môn mà còn cần có kiến thức xã hội sâu rộng để hiểu được tâm lý các em và gia đình để có biện pháp, phân tích thuyết phục hiệu quả.

Điều dễ nhận thấy là, sự phối hợp giữa các đơn vị hữu quan trong công tác tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng VĐV năng khiếu thể thao trẻ chưa thực sự tích cực, nhịp nhàng; chưa có hệ thống đào tạo năng khiếu thể thao ở cơ sở, mới chỉ tập trung ở tuyến tỉnh, tuyến huyện vẫn còn bỏ ngỏ. Bên cạnh đó là hệ thống cơ sở vật chất, các công trình phục vụ cho công tác huấn luyện, đào tạo vẫn còn thiếu thốn. Mặc dù Trung tâm có khu ăn, ở riêng cho các VĐV, nhưng nhiều khu tập luyện cơ sở vật chất quá cũ, chật chội chưa đáp ứng nhu cầu sinh hoạt cho các VĐV. Có nhiều phụ huynh đồng ý cho con gia nhập các đội tuyển thể thao của tỉnh nhưng khi lên thấy nơi ở chật chội, điều kiện tập luyện kém nên không muốn con ở lại.

Những kết quả đạt được trong công tác tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng VĐV năng khiếu thời gian qua là điều không thể phủ nhận. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn tồn tại không ít khó khăn, bất cập nảy sinh xung quanh vấn đề thuộc về cơ chế chính sách, những yếu tố cần và đủ cho công tác này khi mà TDTT đang ngày càng đòi hỏi được sự quan tâm nhiều hơn của toàn xã hội. Tất cả các môn thể thao trong tỉnh hiện nay chỉ có môn bóng chuyền áp dụng cơ chế hỗ trợ cho những người có công phát hiện VĐV kế cận bảo đảm yêu cầu, song mức hỗ trợ chỉ 1 triệu đồng/trường hợp, thấp hơn nhiều so với chế độ đãi ngộ của các đơn vị khác (thường là từ 5 đến 10 triệu). Các môn thể thao còn lại không có cơ chế hỗ trợ này. Cũng theo huấn luyện viên một số đội tuyển thể thao tỉnh thì chế độ lương, đãi ngộ đối với VĐV thể thao ở tỉnh ta chưa tương xứng, còn thấp so với một số tỉnh, thành phố lân cận.

Thể thao thành tích cao tại tỉnh ta đang có bước chuyển mình mạnh mẽ để hướng tới chuyên nghiệp hóa. Tuy nhiên, để quá trình này thực sự có hiệu quả và quan trọng hơn là thể thao tỉnh nhà tiếp tục khẳng định được vị thế trên bình diện toàn quốc, có nhiều hơn nữa những VĐV đoạt huy chương ở các giải đấu khu vực, châu lục, thế giới, thì công tác tuyển chọn VĐV kế cận cần được quan tâm, chú trọng hơn. Để làm được điều này, tỉnh cần sớm có chủ trương và cấp kinh phí để mở lại các lớp năng khiếu nghiệp dư ở các huyện, các trường học. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh xã hội hóa thu hút các nguồn kinh phí để tổ chức nhiều hơn các giải đấu cho đối tượng học sinh để qua đó phát hiện các VĐV có năng khiếu; có chế độ đãi ngộ tương xứng đối với VĐV để các em yên tâm theo nghiệp thể thao và về lâu dài, cần đẩy mạnh phát triển thể thao học đường để tạo nền tảng vững chắc cho thể thao thành tích cao.