Đông đảo người dân xem lễ hội.
Ngay từ sáng sớm, đông đảo nhân dân quanh vùng và khách thập phương đã dồn về di tích đền Cuối dự lễ và xem hội. Đền Cuối là nơi thờ tự An Nghĩa Đại vương Nguyễn Chế Nghĩa – Danh tướng đời nhà Trần. Là người con làng Hội Xuyên, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương (nguyên là xã Cối Xuyên, huyện Trường Tân, lộ Hồng Châu). Ông sinh ra trong một gia đình Danh gia vọng tộc. Ngay từ khi còn nhỏ đã bộc lộ là người có chí khí, lớn lên có sức khỏe lạ thường, giỏi cưỡi ngựa, sử dụng giáo dài, thiên văn và binh pháp đều tinh thông, đồng thời lại thích ngâm vịnh và làm thơ. Nhờ thông minh, có tài, lại đúng thời nhà Trần cần người tài giỏi nên ông được đầu quân dưới trướng Phạm Ngũ Lào và tham gia các trận đánh chống quân Nguyên ở ải Chi Lăng. Ra trận, ông cưỡi ngựa, cầm giáo xông vào giữa quân giặc tả xung hữu đột, đánh đâu thắng đấy… Khi giặc dẹp xong, ông được cử làm Khống Bắc đại tướng quân, tước Nghĩa Xuyên công. Nguyễn Chế Nghĩa được ghi nhận là người có tính trung hậu, thẳng thắn, không ngại gian lao, nên được coi là một tướng tâm phúc, tài giỏi của nhà Trần. Vua Anh Tông yêu mến, gả công chúa Ngọc Hoa cho ông. Khi tuổi cao, ông về nghỉ tại quê nhà Hội Xuyên.
Người dân các làng cùng nhau rước đồ lễ vào đền.
Lễ hội đền Cuối diễn ra từ ngày 26-28.8 Âm lịch. Phần lễ có nhiều nghi thức đặc biệt như: Lễ rước bộ từ các làng rồi hội nhau cùng rước vào đền, ra lăng; Lễ rước kiệu bay thể hiện uy vũ của tướng quân. Phần hội diễn ra nhiều trò chơi dân gian độc đáo như: múa rồng, lân và đánh thó (tức đánh võ gậy là nét độc đáo của lễ hội đền Cuối) phỏng theo lối võ dân tộc do chính Tướng Quân Nguyễn Chế Nghĩa sáng tạo và truyền dạy cho dân để đánh giặc.
P.V