Chỉ còn ít ngày nữa, Lễ hội mùa thu Côn Sơn – Kiếp Bạc năm 2023 chính thức khai hội. Tại Hải Dương, Lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc là một trong những lễ hội quan trọng, thiêng liêng và đặc sắc. Đây cũng là một trong số lễ hội mùa thu lớn nhất cả nước được gìn giữ, tiếp nối hơn 7 thế kỷ qua. Đặc biệt, năm nay Lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc diễn ra trong thời điểm rất quan trọng, khi quần thể di tích quốc gia đặc biệt này cùng với Yên Tử (Quảng Ninh), Vĩnh Nghiêm (Bắc Giang) đang trên hành trình trở thành di sản văn hóa của toàn nhân loại. Hải Dương sẽ thay mặt tỉnh Quảng Ninh, Bắc Giang tổ chức một lễ hội xứng tầm trước khi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trình Thủ tướng Chính phủ hồ sơ để UNESCO công nhận quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là di sản văn hóa thế giới. Lễ hội mùa thu năm nay là thời điểm phù hợp để công bố với nhân dân, với các tổ chức trong và ngoài nước nhằm tranh thủ sự ủng hộ vào hồ sơ di sản.

 

 

Lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc năm nay các hoạt động hầu hết diễn ra tại đền Kiếp Bạc, nơi thờ tự Anh hùng dân tộc, Quốc công Tiết chế Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn. Đây cũng là nơi ghi dấu cuộc chiến không khoan nhượng của quân dân Đại Việt ở thế kỷ XIII chống các cuộc xâm lăng của Nguyên Mông - đạo quân hùng mạnh bậc nhất thế giới lúc bấy giờ.

Nét mới tại Lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc năm nay là sẽ trưng bày 79 tác phẩm ảnh đoạt giải Cuộc thi về văn hóa, du lịch Hải Dương. Tuần Văn hóa du lịch và Xúc tiến thương mại sẽ được tổ chức với quy mô lớn nhất từ trước đến nay, gồm 65 gian hàng, trong đó có 35 gian hàng của tỉnh Hải Dương và các tỉnh đồng bằng sông Hồng, 30 gian hàng của các tỉnh, thành phố khác trong cả nước. Tuần văn hóa được tổ chức ở vị trí đê sông Thương, phía trước đền Kiếp Bạc, trưng bày đặc sản địa phương, nông sản tiêu biểu, làng nghề thủ công… Lễ tưởng niệm 723 năm ngày mất của Anh hùng dân tộc Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn, Lễ khai hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc được tổ chức vào buổi tối. Đêm cùng ngày sẽ là Lễ khai ấn đền Kiếp Bạc. Cũng như mọi năm, Lễ khai ấn là nghi thức cực kỳ quan trọng mỗi kỳ lễ hội mùa thu. Hàng vạn nhân dân địa phương và du khách luôn mong chờ sự kiện này và mong muốn được sở hữu 1 trong 4 ấn thiêng của Đức Thánh Trần. Điểm nhấn của lễ hội mùa thu sẽ là màn hội quân hùng tráng, với hoạt cảnh “Hùng khí Lục Đầu Giang” tái hiện cảnh Quốc công tiết chế Hưng Đạo Đại vương chỉ huy, chiến đấu chiến thắng giặc Nguyên - Mông cùng sự tham gia của nhiều thuyền bè của ngư dân liên vùng, liên tỉnh. Năm 2006, tỉnh Hải Dương đã phục dựng thành công Lễ hội quân trên sông Lục Đầu. Đây là lễ hội quân duy nhất tại Việt Nam, thể hiện khí phách, một lòng đoàn kết của quân dân Đại Việt trước một kẻ thù hùng mạnh. Vào tháng tám hằng năm, không ai bảo ai, những người làm nghề sông nước liên vùng, liên tỉnh như Hải Phòng, Quảng Ninh, Bắc Giang... dù đang đánh bắt xa bờ cũng gác chèo để hội quân trên sông Lục Đầu - dòng sông linh thiêng và huyền thoại. Các phương tiện được trang trí như những chiến thuyền thuở trước. Ngư dân hóa trang thành binh sĩ với hào khí ngút trời, giáo, gươm sáng rực. Tiếng hò reo khiến dòng sông cuộn sóng. Hào khí Đông A được tái hiện, thể hiện khí phách hiên ngang của quân và dân Đại Việt. Ngư dân liên vùng, liên tỉnh tề tựu về đây còn thể hiện lòng tri ân với Hưng Đạo Đại vương, người mà họ tôn làm ông tổ nghề sông nước.

 

Về tính linh thiêng trong lễ hội, đó là nghi lễ khai ấn, lễ tế Đức Thánh. Các nghi thức đã cụ thể hóa từ vị nhân thần linh thiêng là Trần Hưng Đạo, người trực tiếp chỉ huy các trận chiến đấu của quân dân nhà Trần. Ngày nay, 4 ấn thiêng của Đức Thánh Trần đã trở thành công cụ vô cùng quan trọng, tạo dựng niềm tin để nhân dân mong cầu bình an, sát quỷ trừ tà, nhờ bảo trợ, hộ quốc an dân. Linh thiêng còn bởi nghi thức diễn trình từ đối tượng là chủ lễ thực hành nghi thức, dâng tế... Theo các tài liệu, có 4 loại ấn gồm “Trần Triều Hưng Đạo vương chi ấn”, “Quốc pháp Đại vương”,“Vạn dược linh phù” và “Phi thiên Thần kiếm linh phù”. Bộ ấn là 1 trong 3 pháp khí linh thiêng đã được thờ từ cổ xưa gồm cờ thần, kiếm thần và phù ấn. Trước năm 1945, lễ hội đền Kiếp Bạc hằng năm do các quan trong triều hoặc quan tuần phủ, tri huyện về làm chủ lễ và trực tiếp đóng ấn vào các tấu chương để tế lễ cầu phù hộ cho đất nước thái bình, an lạc, mưa thuận gió hòa…

Lễ hội mùa thu còn mang tính nhân văn sâu sắc, thể hiện qua lễ cầu an và hội hoa đăng trên sông Lục Đầu. Nghi thức cầu quốc thái dân an, nhân khang vật thịnh này bản chất là cầu siêu quân dân nhà Trần, tướng sĩ các triều đại chiến đấu trên sông. Nhưng nhân văn và sâu sắc hơn là trong nghi lễ còn cầu siêu sinh tịnh độ cho cả tướng sĩ nhà Tống, Nguyên Mông đã bỏ mạng trên sông Lục Đầu. Tính nhân văn sâu sắc còn thể hiện ở chỗ vật phẩm, nghi trình, nghi thức chuẩn bị từng bông hoa đăng thả xuống dòng sông. Mỗi bông hoa đăng mang ý nguyện của người còn sống tri ân công lao của các thế hệ đi trước và bày tỏ quyết tâm của thế hệ sau này luôn gắng sức gìn giữ hòa bình thịnh trị của quốc gia dân tộc.

 

Để quảng bá cho Lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc năm 2023, Ban tổ chức cũng sẽ mời các đại biểu khách mời gồm đại diện lãnh đạo một số bộ, ban, ngành Trung ương và một số tỉnh lân cận trong khu vực Đồng bằng sông Hồng; Thường trực Tỉnh ủy, HĐND, lãnh đạo UBND tỉnh, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Hải Dương; Ban tổ chức lễ hội, đại diện lãnh đạo các sở, ban, ngành, đoàn thể của tỉnh; đại diện lãnh đạo UBND các huyện, thị xã, thành phố; đại biểu các doanh nghiệp, các nhà hảo tâm có nhiều đóng góp tu bổ, tôn tạo di tích… và sự kiện được thông tin, truyên truyền rộng rãi để nhân nhân cả nước dự các hoạt động của lễ hội.

 

Theo Ban Quản lý di tích Côn Sơn-Kiếp Bạc, đơn vị đã treo 30 băng rôn tuyên truyền về lễ hội tại 2 khu di tích, 50 băng rôn trên tuyến đường từ TP Hải Dương về TP Chí Linh và đường vào 2 khu di tích. Đến ngày 25/9, Ban tổ chức đã cắm, trang trí 2.000 lá cờ hội, hồng kỳ, 1.000m cờ dây, 500 đèn lồng, 200 phướn Phật tại khuôn viên, các đường vào di tích. Ngoài ra, đã sửa chữa, lắp đặt hoàn chỉnh hệ thống điện chiếu sáng và điện màu trang trí tại điểm di tích, tuyên truyền về lễ hội trên bảng điện tử tại TP Hải Dương, Chí Linh. Ban quản lý cũng đã hoàn thiện quầy thông tin du lịch, tuyên truyền, quảng bá về du lịch Hải Dương và khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc… Sáng 24/9, mặc dù chưa vào chính lễ song đã có hàng vạn du khách trong và ngoài tỉnh đến với di tích quốc gia đặc biệt Côn Sơn - Kiếp Bạc. Quốc lộ 37 vào Côn Sơn, Kiếp Bạc được trải nhựa, mở rộng giúp du khách đến với 2 khu di tích thuận lợi và an toàn hơn so với các mùa lễ hội trước…

 

Đến thời điểm này mọi công tác tổ chức đã hoàn tất cả về nội dung và hình thức, sẵn sàng cho một kỳ lễ hội thành công, để lại ấn tượng tốt đẹp đối với nhân dân và du khách. Trong quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc, trong khi tỉnh Quảng Ninh, Bắc Giang chỉ có lễ hội mùa xuân thì Hải Dương có lễ hội mùa thu. Đây là nét riêng có, là dịp để nâng tầm giá trị quần thể di tích và danh thắng trên con đường trở thành di sản văn hóa toàn nhân loại.