Nhằm lưu giữ và trưng bày những tài liệu, hiện vật về sự hình thành và phát triển của huyện Bình Giang qua các thời kỳ, ôn lại truyền thống đấu tranh cách mạng, lòng tự hào dân tộc và khẳng định những thành tựu đã đạt được của Đảng bộ và nhân dân Bình Giang... huyện đã cho xây dựng và đưa vào sử dụng Nhà truyền thống huyện trong khuôn viên văn hóa – thể thao với diện tích trên 6.000 m², trong đó Nhà truyền thống được xây dựng 02 tầng với diện tích gần 600 m², là nơi lưu giữ hơn 400 tài liệu, hiện vật, hình ảnh...

Một gian trưng bày Nhà truyền thống.

Cảm nhận đầu tiên khi bước vào Nhà truyền thống là bức phù điêu bằng đồng được khắc họa các lĩnh vực tiêu biểu như: Hát trống quân - văn hóa; Nhà bia Văn chỉ Đường An - truyền thống khoa bảng; chế tác vàng bạc và làm gốm, làm lược bí - làng nghề; Làng kháng chiến Nhân Kiệt chống càn của thực dân Pháp, trung đội nữ dân quân xã Tráng Liệt bắn rơi máy bay Mỹ - đấu tranh cách mạng. Đan xen là hình ảnh về sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và đô thị hóa trên địa bàn huyện. Tiếp đến là các gian trưng bày theo 5 chủ đề: mảnh đất và con người Bình Giang, di sản văn hóa và truyền thống hiếu học, truyền thống lao động sản xuất, truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm, thành tựu phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ đổi mới. Các tài liệu, hình ảnh và hiện vật được bài trí khoa học giúp người xem hình dung được quá trình hình thành và phát triển vùng đất Bình Giang xưa và nay.

Gian trưng bày chủ đề “mảnh đất và con người Bình Giang”, với hình ảnh các di tích thờ nhân vật có công lập ấp, lập làng, như miếu Đan Loan (xã Nhân Quyền) thờ hai vị: một người có công khai khẩn đất hoang lập nên làng Đan Loan và một người có công dạy dân làng nghề nhuộm vải. Đặc biệt là hệ thống di tích thờ Vũ Hồn như: Đình - miếu Mộ Trạch, đình Mạc Xá… một góc làm việc của Nhạc sĩ Đỗ Nhuận - người con tiêu biểu của quê hương làng Vạc, xã Thái Học. Điểm nhấn là hiện vật vỏ sò kết dính thời Tiền sử, phát hiện tại gia đình ông Phạm Văn Phúc thôn Lương Phúc, xã Hùng Thắng vào năm 1990 - minh chứng vùng đất Bình Giang xưa là biển. Bên cạnh đó là các đồ dùng sinh hoạt gắn liền với đời sống của người dân trước năm 1986 như: lồng bàn, ống đũa, làn, ghế, mâm gỗ… gợi nhớ về thời kỳ khó khăn gian khổ thời bao cấp.

Gian trưng bày chủ đề “Di sản văn hóa và truyền thống hiếu học”, là hình ảnh di tích xếp hạng quốc gia và tỉnh: đình Trâm Mòi, xã Thái Hòa; đền Cậy, xã Long Xuyên; chùa Phú Khê, xã Thái Học… một số lễ hội tiêu biểu: đình - miếu Mộ Trạch, đền - chùa Cậy, đình Châu Khê… hình ảnh CLB hát trống quân thôn Ngọc Cục, Tào Khê xã Thúc Kháng (nghệ thuật hát trống quân xã Thúc Kháng là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia năm 2016). Trang trọng là bảng danh sách Tiến sĩ và Tế tửu, Tư nghiệp Quốc Tử Giám, đây là những tên tuổi đã làm rạng danh cho gia đình, dòng họ và quê hương Bình Giang. Hình ảnh Nhà bia Tiến sĩ trong khuôn viên miếu Mộ Trạch, Bia Tiến sĩ khoa Bính Thân, niên hiệu Thịnh Đức 4 (1656) ghi tên 6 người đỗ Đệ tam giáp Đồng Tiến sĩ xuất thân trong đó có 3 người làng Mộ Trạch, xã Tân Hồng. Bên cạnh là hình ảnh nhà thờ họ Nhữ - dòng họ tiêu biểu hiếu học (làng Hoạch Trạch có 7 tiến sĩ thì 5 người họ Nhữ) và các di tích Nho học tiêu biểu: Từ đường họ Nhữ, đình Ngọc Cục, đình Tuấn Kiệt… thành quả trong giáo dục những năm gần đây là một số hình ảnh lễ đón nhận trường chuẩn quốc gia, học sinh đạt giải quốc gia, quốc tế và nhận bằng khen, giấy khen của trung ương và tỉnh…

Gian trưng bày chủ đề “Truyền thống lao động sản xuất”, với hình ảnh tư liệu quý: trạm bơm cầu Sộp; sông Đường, dân công trong tỉnh đào để chống hạn cho hai huyện Bình Giang và Bắc Thanh Miện năm 1955; thanh niên huyện Cẩm Bình làm thủy lợi… thành quả là cánh đồng lúa của xã Tráng Liệt thu hoạch đạt hơn 5 tấn năm 1966; hiện vật là các công cụ sản xuất: cày, bừa, cối xay, đòn gánh và sản phẩm tiêu biểu của các làng nghề tiểu thủ công nghiệp truyền thống: cơ khí Tráng Liệt, chế tác Vàng - bạc Châu Khê và làng Lương Ngọc (Thúc Kháng), mộc Trại Như (Bình Xuyên), Phương Độ và Ngọc Mai (Hưng Thịnh), Gốm sứ Cậy (Long Xuyên), lược tre (Thái Học), chổi chít Lý Đỏ (Tân Việt)… nhiều làng được chứng nhận làng nghề, danh hiệu làng nghề tiêu biểu; nhiều cá nhân, tập thể nhận bằng khen của UBND tỉnh trong phong trào làm thủy lợi, sản xuất tiểu, thủ công nghiệp…

Gian trưng bày chủ đề “Truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm”, được minh họa bằng những hình ảnh di tích thờ các nhân vật có công tham gia chống giặc ngoại xâm như: Đình An Đông – thờ ba vị Thành hoàng Phan Chí, Phan Khí và Phan Minh, có công giúp vua Hùng thứ VI đánh đuổi giặc ngoại xâm; đình Bùi Xá – thờ Thành hoàng Lê Cương Nghị, một vị tướng thời Tiền Lê có công đánh Tống - bình Chiêm ở thế kỷ X; miếu Bình Đê – thờ 3 vị Thành hoàng có công giúp Lý Bôn đánh tan quân giặc nhà Lương ở Kinh Bắc, Lý Bôn lên ngôi Hoàng đế… tiếp đến là một số hình ảnh hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược: Cầu Sặt (Thịnh Vạn), năm 1946 nhân dân phá đi để ngăn bước tiến của quân Pháp bằng đường thuỷ từ Cầu Cất (thị xã Hải Dương) về Cầu Ghẽ, xã Tân Trường, huyện Cẩm Giàng; sơ đồ diễn biễn trận chống càn thôn Nhân Kiệt minh chứng cho mô hình làng kháng chiến được Tỉnh ủy đề ra năm 1947; Trung đội dân quân xã Tráng Liệt bắn rơi máy bay Mỹ đêm 31/3/1968; Đại úy phụ lái B52 Mỹ bị tự vệ trạm bơm cầu Sộp và dân quân tự vệ thị trấn cầu Sặt và xã Tráng Liệt bắt ngày 22/12/1972… Trong hai cuộc kháng chiến huyện nhận được nhiều huân, huy chương kháng chiến, nhiều xã được công nhận Anh hùng lực lượng vũ trang, nhiều cá nhận được nhận Huân chương chiến thắng…

Gian trưng bày chủ đề “Thành tựu phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ đổi mới”, trong hơn 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, huyện giành được thắng lợi trên mọi lĩnh vực: công nghiệp, xây dựng, nông nghiệp là hình ảnh các công trình tiêu biểu, nhà máy, xí nghiệp… và sản phẩm của các khu công nghiệp, những cánh đồng mẫu lớn... văn hóa - thể thao, giáo dục, y tế, an sinh xã hội, an ninh quốc phòng cũng đạt được thành quả to lớn được minh chứng qua các hình ảnh lễ đón bằng xếp hạng di tích, bằng làng văn hóa, làng sức khỏe; hình ảnh Đại hội TDTT, đón danh hiệu trường chuẩn; các chương trình an sinh xã hội như: khám, chữa bệnh cho người nghèo; trao tặng nhà Đại đoàn kết… Có được thành quả như ngày hôm nay, gắn với vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ huyện qua các thời kỳ, được thể hiện đầy đủ qua những hình ảnh: địa điểm thành lập Đảng bộ huyện Bình Giang, ngày 26/8/1946; các nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ huyện; bầu cử Đại biểu Quốc hội và HĐND các cấp; các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước trung ương và địa phương về thăm và làm việc với huyện; bộ sưu tập huân chương, cờ thưởng, bằng khen… của Đảng bộ và nhân dân Bình Giang; trang trọng là hình ảnh chân dung lãnh đạo huyện qua các thời kỳ; sa bàn quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội huyện Bình Giang đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040...

 Từ khi đi vào hoạt động, Nhà truyền thống huyện Bình Giang đã đón hàng nghìn lượt ngươi dân đến tham quan và tìm hiểu về lịch sử của địa phương, phần đông là học sinh và những người cao tuổi. Gặp một tốp học sinh đang tham quan Nhà truyền thống, em Đào Xuân Triệu – học sinh trường THCS Vũ Ngọc Phan cho biết: những tài liệu, hiện vật về sự hình thành và phát triển của huyện Bình Giang qua các thời kỳ giúp chúng em hiểu hơn về lịch sử vùng đất, con người, tiềm năng, thế mạnh, những đặc trưng tiêu biểu nhất về các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng… trong lịch sử phát triển của huyện, từ đó chúng em thêm yêu quê hương đất nước, yêu lao động sản xuất, phát huy truyền thống hiếu học, tinh thần đấu tranh bất khuất chống giặc ngoại xâm và cải tạo thiên nhiên của người dân Bình Giang nói riêng và Việt Nam nói chung.

Theo ông Nguyễn Văn Tuấn – Giám đốc Trung tâm VHTT huyện: hiện nay trung tâm bố trí một thủ thư, kiêm hướng dẫn viên để hướng dẫn và thuyết trình khi có đoàn đến tham quan, tìm hiểu. Nhà truyền thống sẽ luôn là địa chỉ tin cậy để tìm hiểu lịch sử, văn hóa và truyền thống của huyện.