Toản cảnh Đảo Cò.

Thiên nhiên ưu đãi

Di tích quốc gia danh lam thắng cảnh Đảo Cò (Khu di tích) thu hút du khách bằng một cảnh quan thiên nhiên rộng mở, thoáng đãng, bình yên đậm chất nông thôn Bắc Bộ với hệ sinh thái và cảnh quan đặc sắc được bao bọc bởi hồ An Dương, với diện tích mặt hồ rộng hơn 90.300m², nơi có cò, vạc và các loài chim khác sinh sống là 2 đảo nhỏ với diện tích hơn 7.300m². Diện tích các đảo đã được mở rộng từ 5.276m² lên 17.200m² gồm: Đảo 3A, đảo 3B và làm mới đảo 4C; diện tích đảo đất tạo hồ quanh đảo 9.515m2, trồng tre bổ sung mật độ 50% so với phạm vi mở rộng.

Tại đây có các loại động, thực vật khá phong phú, thường xuyên có trên 15 nghìn con cò, trên 5 nghìn con vạc và nhiều loài chim khác về đây trú ngụ xây tổ sinh sống trên các đảo nhỏ giữa hồ. Theo thống kê của dự án do Quỹ môi trường toàn cầu tài trợ, sinh sống trên các đảo có 9 loại cò, gồm: cò trắng, cò lửa, cò bợ, cò ruồi, cò đen, cò hương, cò nghênh, cò ngang, diệc, vạc và một số loài chim quý hiếm như: bồ nông, mòng két, le le, cú mèo… Trong lòng hồ còn có nhiều loại cá tôm, đặc biệt mới đây phát hiện ra loại cá măng kìm và một số loại quý hiếm khác như: ba ba, rái cá. Sự đa dạng phong phú của các loài chim, cò, vạc và các loại thuỷ sản đã tạo ra một hệ sinh thái độc đáo. Bao quanh hồ là các loài cây như: lúa, hoa mầu, cây ăn quả, cây bóng mát... Các đầm, hồ nằm rải rác trong vùng còn trồng rất nhiều sen, đây là nét đặc sắc của làng quê đồng bằng Bắc Bộ. Khoảng tháng 7, tháng 8 hoa sen nở bạt ngàn trên mặt nước ven hồ cùng cảnh quan mặt nước hồ An Dương và Triều Dương với bến nước gốc đa bên chùa Nam, đền Mẫu, những khu nhà dân, homestay nằm dưới những tán cây xanh quanh hồ hấp dẫn khách du lịch về đây nghỉ ngơi ngắm cảnh dịp cuối tuần.

Về đây du khách sẽ được ngắm thời điểm đẹp nhất của Đảo Cò chính là cảnh “giao ca” giữa cò và vạc. Vào buổi sáng sớm khi bình minh lên, có hàng nghìn con cò bay lượn, rồi vút cao trên không trung, chúng gọi nhau đi kiếm ăn, tạo nên khung cảnh, âm thanh tựa như một bản hòa tấu lúc trầm, lúc bổng. Đến buổi chiều, khi hoàng hôn buông xuống, hàng nghìn con cò quay trở về phủ trắng cả đảo như bức tranh thủy mặc giữa thiên nhiên và lúc này thì các con vạc mới lặng lẽ cho một chuyến kiếm ăn đêm.

Du khách tham quan Đảo Cò.

Vãng cảnh và trải nghiệm cuộc sống thôn quê

Sau khi đi thuyền ngắm cò, vạc… trên hồ An Dương, trong bán kính khoảng 2km du khách tiếp tục vãng cảnh một số di tích văn hóa và làng nghề tại địa phương như: chùa - đình Nam, chùa Hoa Dương – đình Phương Dương, đền Mẫu, miếu Triều Trang, làng nghề bánh đa Hội Yên, đầm sen, vườn dưa lưới Phong Cò.

Chùa Nam thuộc thôn An Dương là công trình đã có từ lâu, nơi thờ 3 vị Thành hoàng làng. Chùa có qui mô nhỏ, nằm bên gốc đa, bến nước hồ An Dương, quay hướng Nam về phía Đảo Cò tạo một khung cảnh thanh bình. Hội làng tổ chức tại chùa vào 15/3 (Âm lịch) hàng năm với các trò chơi đi cầu kiều, kéo co, hát chèo… giao lưu giữa các làng trong xã. Liền kề chùa Nam là đình Nam. Theo các cụ cao niên ở đây, ngôi đình được dựng bởi bàn tay của các nghệ nhân điêu khắc lừng danh thời bấy giờ với những đường nét trạm rỗng, trạm nổi tinh tế, hoa văn uyển chuyển, mềm mại xoắn xuýt như mây vờn, khoáng đạt như gió bay nước chảy; chiếc chuông đồng to lắc lư với những hàng cột đình đồ sộ, những bức mành buông, những hình vòm cuốn quét một màu lam tím dịu mát, mịn màng.

Nằm ở vùng đệm sinh học của Đảo Cò, cách đảo 4C khoảng 100m là cánh đồng sen rộng gần 10 mẫu của gia đình anh Tạ Văn Soay. Du khách có thể di chuyển bằng đường bộ quanh hồ hoặc từ thuyền tham quan lên cánh đồng sen. Tại đây trồng các loại: sen trắng hay còn gọi là bạch liên, sen đỏ, sen hồng nhiều cánh có nguồn gốc từ Ấn Độ. Đến đây du khách có thể chiêm ngưỡng khung cảnh hoa sen nở rộ, check-in, lưu giữ những bức hình đẹp với hoa sen.

Nằm giữa trung tâm làng An Dương, liền kề Nhà văn hóa thôn là chùa Hoa Dương. Đây là ngôi chùa có niên đại trên 300 năm, thờ Phật theo phái Đại thừa và thờ Đức ông. Trước cửa chùa lưu giữ hai bia đá quý khắc chữ "HẠ MÃ". Bên trong chùa là hệ thống tượng phật được bài trí theo lối tiền phật, hậu mẫu. Đây là ngôi chùa không nguy nga nhưng tĩnh lặng, ẩn mình trong tán lá, quanh năm phả khói lam trầm thanh khiết, mơ màng. Phía sau chùa Hoa Dương là đình Phương Dương thờ Đức Thánh Trần Hưng Đạo cùng 5 vị lão thần theo Đức Thánh đánh tan quân giặc ở sông Bạch Đằng. Hiện nay ngôi đình không còn nguyên vẹn, chỉ còn một gian nhỏ được cây si ôm vào như “mẹ ôm con” nên người dân thờ Mẫu.

Di chuyển từ Đảo Cò khoảng 1km du khách đến đền Mẫu thuộc thôn Triều Dương, đền có từ lâu đời, thờ Mẫu và 5 vị Thành hoàng làng. Đền quay mặt ra hồ Triều Dương, trong khung cảnh mặt nước, vườn cây yên tĩnh. Lễ hội tổ chức vào 10/2 (Âm lịch) hàng năm.

Từ thôn Triều Dương du khách sang thôn Hội Yên, nằm ở giữa thôn là miếu Triều Trang – di tích cấp tỉnh, nơi thờ Thành hoàng làng là Thủy Tinh công chúa húy Tiền Ngạc là con gái thứ tư vua Lê Đại Hành, từng có công phù giúp vua Lê Thánh Tông hộ dân cứu quốc. Trải qua hàng trăm năm lịch sử, miếu được Nhân dân gìn giữ, bảo vệ, trùng tu, tôn tạo đến nay miếu còn lưu giữ được nhiều cổ vật có giá trị lịch sử như: sắc phong, cuốn thư, câu đối đại tự, bia ký, kiệu thờ… chất liệu các chi tiết đều bằng gỗ tứ thiết quý hiếm. Lễ hội được tổ chức vào ngày 15/2 (Âm lịch). Điểm đến tiếp theo là chùa Hội Yên, điểm tín ngưỡng lâu đời thuộc làng nghề bánh đa Hội Yên. Lễ hội tổ chức từ 13-15/2 (Âm lịch) gồm lễ rước Thành hoàng làng, các trò chơi thi tráng bánh đa, chọi gà... cũng tại đây, du khách sẽ khám phá Làng nghề bánh đa Hội Yên. Theo các cụ cao niên trong làng, nghề làm bánh đa được gia đình cụ Vũ Duy Tộ, người làng Hội Yên, khởi lập từ cuối thế kỷ XVIII. Bánh đa Hội Yên đã được người tiêu dùng trong nước đánh giá là một sản phẩm nông nghiệp đảm bảo chất lượng và an toàn cho người tiêu dùng. Bởi thành phần nguyên liệu sản xuất 100% là bột gạo nguyên chất và nước tinh lọc, không dùng các chất phụ gia. Mỗi ngày, Hội Yên cho ra lò trên 10 tấn bánh, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ của người dân trong và ngoài tỉnh. Hiện tại, làng nghề truyền thống Hội Yên có 01 hộ làm bánh đa Q5 được công nhận là sản phẩm OCOP.

Địa điểm trải nghiệm thú vị không thể bỏ qua là vườn dưa lưới của gia đình anh Vũ Văn Phong, nằm tại xóm 4 thôn Triều Dương, cách Đảo Cò khoảng 1,5 km. Vườn có diện tích 4.000m2, được thiết kế với 3 nhà màng trồng các loại dưa lưới, dưa lê, dưa chuột, cà chua hoàn toàn hữu cơ. Đến đây du khách được thưởng thức những trái dưa cắt trực tiếp trong nhà màng thơm ngon, giòn tan, đậm đà, ngọt mát và có thể mua về làm quà cho gia đình, bạn bè, người thân.

Cánh đồng sen của gia đình anh Tạ Văn Soay.

Thư thái nghỉ dưỡng giữa thiên nhiên

Khu di tích có thể đáp ứng đón trên 50 nghìn lượt khách mỗi năm. Ngoài 2 nhà nghỉ hiện có (Thanh Lịch và Đảo Cò) với 36 phòng nghỉ, địa phương đã hoàn thành việc xây dựng mô hình du lịch cộng đồng với 2 homestay đón, phục vụ khách nội địa và quốc tế; 5 homestay có phòng nghỉ, nhà vườn, ao cá rộng hàng nghìn mét vuông, mỗi homestay có từ 3 – 10 phòng nghỉ. Quanh hồ An Dương hiện có 5 nhà hàng phục vụ khách du lịch ăn uống với nhiều món ăn phong phú, được bày biện, trang trí bắt mắt. Bên cạnh đó là các dịch vụ văn hóa, ẩm thực khác được lồng ghép trong các bữa ăn tạo giá trị trải nghiệm mới lạ cho du khách.

Để đáp ứng yêu cầu phục vụ và phát triển du lịch của Khu di tích, theo lãnh đạo UBND xã Chi Lăng Nam, hiện Ban quản lý khu Di tích có 23 người, gồm: lãnh đạo, nhân viên quản lý 10 người; hướng dẫn viên/thuyết minh viên tại điểm 03 người; lao động là người địa phương 10 người; lao động khác 100 người. Số lao động đã qua đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ du lịch là cộng tác viên, thuyết minh viên 15 người.

Ngoài ra các hộ gia đình làm du lịch ở đây được đào tạo đầy đủ các kỹ năng nghiệp vụ phục vụ khách du lịch, từ giao tiếp, đón tiếp khách đến nghiệp vụ làm buồng, thuyết minh, nấu ăn, đến hướng dẫn khách tham gia trải nghiệm một ngày làm nông dân (đạp xe tham quan phong cảnh làng quê, trồng rau, câu cá, nấu ăn) và tổ chức các trò chơi dân gian (bắt vịt, đập niêu, bắt trạch, đi cầu khỉ, nhảy bao bố...).

Để đáp ứng nhu cầu mua sắm của du khách, xã Chi Lăng Nam bố trí 17 quầy hàng nằm ngay cổng vào Khu di tích với nhiều mặt hàng, đặc biệt có mặt hàng là các sản phẩm OCOP của địa phương như: nấm sò sấy khô Anh Dũng, rượu nếp gỗ sồi Tất Hoàn, rượu nếp trắng Tất Hoàn, măng tây Thùy Đạt, rượu gạo Bình Phước, Bánh đa gấc nướng Linh Dương, bánh đa Q5... bên cạnh đó du khách đến tham quan Khu di tích có thể mua sắm tại chợ hai xã bên: Thanh Giang và Chi Lăng Bắc.

Theo ông Nguyễn Đức Minh, Chủ tịch UBND xã Chi Lăng Nam: du khách đến với Khu di tích sẽ có biển chỉ dẫn tới các cơ sở dịch vụ, điểm tham quan. Bên cạnh đó, công tác vệ sinh mội trường, hệ thống điện lưới, nước sạch đáp ứng tốt nhu cầu lưu trú và các nhu cầu khác của du khách. Công tác an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, an toàn giao thông ở các tuyến, điểm du lịch và trong các sự kiện, hoạt động du lịch luôn được đảm bảo. Chúng tôi cùng Ban quản lý xây dựng phương án và chuẩn bị lực lượng, phương tiện sẵn sàng tham gia công tác cứu hộ, cứu nạn khi có sự cố xảy ra.

Đi cùng chúng tôi, chị Trần Thị Xoa, giáo viên trường Mầm non Chi Lăng Nam là hướng dẫn viên bán thời gian tại Khu di tích cho biết: ngoài việc được đào tạo bài bản kỹ năng, nghiệp vụ thuyết minh, hướng dẫn du khách, chúng tôi còn tự tìm hiểu qua sách, báo, tờ gấp viết về Khu di tích và các di tích lịch sử văn hóa, phong tục tập quán địa phương, đặc biệt là đặc tính của cò, vạc và hệ sinh thái, thảm thực vật Đảo Cò để giới thiệu tới du khách được đầy đủ và chính xác nhất. Giúp du khách tới đây có một trải nghiệm khó quên.

Với điều kiện tự nhiên vốn có, lòng hiếu khách của người dân và hướng tới xây dựng sản phẩm du lịch đặc thù: “Tìm về giá trị sinh thái cộng đồng đích thực vùng Đồng bằng sông Hồng”, Khu di tích quốc gia danh lam thắng cảnh Đảo Cò sẽ là một trong những điểm đến hấp dẫn của tỉnh Hải Dương. Qua đó góp phần phát triển kinh tế - xã hội của huyện Thanh Miện nói chung và xã Chi Lăng Nam nói riêng.