Văn hóa đọc, hay đọc có văn hóa là thể hiện ứng xử khi đọc, phương pháp đọc,  đem lại những giá trị, những lợi ích của việc lựa chọn đọc một cách chuẩn mực khi đọc của mỗi cá nhân và cộng đồng.

Nhận thức tầm quan trọng của sách và văn hóa đọc, trong những năm gần đây Đảng và nhà Nước có nhiều chủ trương, chính sách nhằm khuyến khích phát triển văn hóa đọc. Ngày 21/11/2019, Quốc Hội khóa 14 thông qua Luật Thư viện trong đó nêu rõ vai trò quan trong của văn hóa đọc. Để phát triển văn hóa đọc lên tầm cao mới, ngày 4/11/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1862/QĐ-TTg về tổ chức Ngày sách và văn hóa đọc Việt Nam.

Đồng chí Nguyễn Minh Hùng, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh cùng các đại biểu tham quan gian trưng bày sách trong ngày khai mạc Ngày hội sách và Văn hóa đọc tỉnh Hải Dương năm 2024, tại Văn miếu Mao Điền. Ảnh: BG

Việc tổ chức Ngày sách và văn hóa đọc Việt Nam vào ngày 21/4 hàng năm trên phạm vi toàn quốc nhằm: Khẳng định vị trí , vai trò tầm quan trọng của sách với việc nâng cao tri thức, kỹ năng, phát triển tư duy, giáo dục và rèn luyện nhân cách con người; khuyến khích và phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng, tạo động lực môi trường đọc thuận lợi; hình thành thói quen đọc sách của từng cá nhân, trong gia đình, trường học, cơ quan, tổ chức xây dựng xã hội học tập góp phần quan trọng trong việc nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài đào tạo nguồn nhân lực trong thời đại công nghệ 4.0 phát triển như vũ báo ngày nay. Tôn vinh người đọc, người sáng tác, xuất bản, in, phát hành, thư viện, lưu trữ, sưu tầm, quảng bá sách của cá nhân và các tổ chức có những đóng góp phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng. Nâng cao trách nhiệm của các cấp, các ngành, các địa phương, các cơ quan chức năng và các tổ chức xã hội với việc xây dựng và phát triển văn hóa đọc Việt Nam nói chung và ở Hải Dương nói riêng, góp phần xây dựng con người Hải Dương phát triển toàn diện.

Ngày 31/12/2019, UBND tỉnh Hải Dương, ban hành Kế hoạch số 4662/KH-UBND thực hiện Đề án “Phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030” trên địa bàn tỉnh Hải Dương.

Phấn đấu 80% học sinh, sinh viên, 20-25% người dân ở khu vực nông thôn được tiếp cận, sử dụng thông tin, tri thức tại các thư viện công cộng, thư viện trường học, trung tâm học tập cộng đồng, điểm bưu điện văn hóa xã.

Phấn đấu mức hưởng thụ bình quân sách là 05 bản/ trên người dân và đạt 01 bản sách/ người dân trong hệ thống thư viện công cộng. Phấn đấu số lượt người truy cập và sử dụng thôn tin tại các thư viện đạt 1.5 triệu lượt/năm. 100% cơ sở giáo dục ở các bậc, cấp học có thư viện với vốn tài liệu phù hợp, trong đó 50% cơ sở giáo dục ở cấp phổ thông có thư viện đạt chuẩn theo quy định; 90% thư viện công cộng có vốn tài liệu tổng hợp phục vụ nhiều đối tượng, có phục vụ thiếu nhi và người khuyết tật, 80% thư viện - trung tâm thông tin  cơ sở ngành có đủ vốn tài liệu chuyên sâu.

Phấn đấu phát triển, mở rộng thư viện tỉnh. Các thư viện cấp huyện được hiện đại hóa. Đầu tư trang thiết bị, công nghệ thông tin để thư viện các cấp có đủ khả năng lưu trữ và tổ chức khai thác các loại hình tài liệu. 40% đến 50% người dân có kỹ năng tiếp nhận và sử dựng thông tin, tri thức thông qua việc đọc suốt đời. 85% người sử dụng thư viện 90% đối với học sinh, sinh viên có kỹ năng tiếp nhận và sử dụng thông tin, tri thức qua việc đọc và phục vụ học tập, nghiên cứu và giải trí.

Độc giả cao tuổi tìm đọc sách tại gian trưng bày sách trong Ngày hội sách và Văn hóa đọc tỉnh Hải Dương năm 2024, tại Văn miếu Mao Điền. Ảnh: BG

Định hướng đến năm 2030, người dân có thói quen và kỹ năng tiếp cận, sử dụng thông tin, tri thức tại nơi sinh sống, học tập, công tác. Các chỉ tiêu phát triển văn hóa đọc được duy trì và củng cố theo hướng tăng dần. Môi trường học tập tiếp tục được mở rộng với nhiều loại hình từ tỉnh xuống cơ sở. Hoạt động thư viện có khả năng đáp ứng nhu cầu đọc của người dân bao gồm cả cơ sở vật chất, trang thiết bị, xuất bản phẩm in và điện tử.

Trong những năm gần đây hệ thống thư viện công cộng tỉnh Hải Dương từ tỉnh xuống cơ sở đã tích cực xây dựng phong trào đọc sách, phát triển văn hóa đọc phục vụ cộng đồng, nhằm không ngừng nâng cao chất lượng phục vụ người đọc.

Hệ thống thư viện công cộng tỉnh Hải Dương thường tổ chức các hoạt động tuyên truyền giới thiệu, trưng bày sách nhân dịp kỷ niệm những ngày lễ lớn trong năm. Tổ chức trưng bầy báo Xuân và thư pháp Hán nôm, tặng chữ đầu Xuân cho bạn đọc. Tổ chức không gian Tết xưa. Hàng năm, nhân Ngày sách và văn hóa đọc 21/4, Sở VHTTDL phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông tổ chức Ngày sách và văn hóa đọc tại Thư viện tỉnh với nhiều hoạt động phong phú như: Trưng bày và xếp sách nghệ thuật, nói chuyện chuyên đề, góc đọc sách miễn phí, tặng sách, tặng thẻ cho bạn đọc, vườn ươm nghệ thật, tô tranh… đã đón nhận sự hưởng ứng và tham gia đông đảo các tầng lớp Nhân dân.

Hưởng ứng Tháng hành động vì trẻ em và Ngày Quốc tế thiếu nhi 1/6, Hệ thống thư viện công cộng tỉnh Hải Dương tổ chức Ngày Hội thiếu nhi vào hè vui đọc sách với các hình thức hoạt động phong phú như: Trưng bày triển lãm sách, thi vẽ tranh, đố vui có thưởng, hướng dẫn làm đồ chơi tái chế, hướng dẫn kỹ năng đọc sách, tặng sách cho bạn đọc thiếu nhi, các trò chơi sôi động, hoạt náo, thi nói tiếng Anh, MC chú hề... thu hút hàng ngàn các em thiếu nhi tham gia, tạo không khí vui tươi khuyến khích các em đến thư viện đọc sách.

Ngoài ra, hàng năm hệ thống thư viện công cộng thường xuyên tổ chức các Hội thi “Thiếu nhi kể chuyện sách” theo chủ đề, Liên hoan “Cán bộ thư viện tuyên truyền giới thiệu sách” hưởng ứng Tuần lễ học tập suốt đời, tổ chức đón tiếp học sinh các trường học trên địa bàn tới tham quan, trải nghiệm, học tập ngoại khóa tại các thư viện trong tỉnh.

Theo báo cáo: Hệ thống thư viện công cộng tỉnh Hải Dương hiện có 01 thư viện tỉnh; 12 thư viện huyện, thị xã, thành phố; 33 thư viện xã, 03 tủ sách tư nhân có phục vụ cộng đồng; 1.306 tủ sách cơ sở. Tổng số sách hiện có trong hệ thống thư viện công cộng là 797.166 cuốn sách, 258 số báo, tạp chí xuất bản định kỳ. Tổng số thẻ được cấp hàng năm là 92.905 thẻ với 265.541 lượt bạn đọc đến thư viện và 867.785 lượt sách báo luân chuyển. Thư viện tỉnh Hải Dương, còn xây dựng kho sách luân chuyển với hơn 80.000 cuốn sách các loại, hàng năm có kinh phí bổ sung sách mới để luân chuyển về các thư viện huyện và cơ sở. Ứng dụng công nghệ thông tin vào các khâu hoạt động của thư viện, xây dựng cơ sở giữ liệu cho thư viện điện tử, thư viện số đáp ứng yêu cầu thư viện hiện đại.

Hoạt động của hệ thống thư viện công cộng trong trong những năm gần đây đã tạo điều kiện phát triển văn hóa đọc trên địa bàn tỉnh Hải Dương, góp phần quan trọng xây dựng và chấn hưng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.